Fairtrade wordt in Nederland nog vooral geassocieerd met Max Havelaar. En terecht, het internationale keurmerk Fairtrade dat staat voor gegarandeerde minimumprijzen voor boeren is in Nederland gelanceerd onder de naam Max Havelaar. In 1988 lag het eerste pak Max Havelaar koffie in een Nederlandse supermarkt. Inmiddels zijn producten van het keurmerk in 145 landen te koop en is de naam van het keurmerk veranderd in Fairtrade.
Een belangrijk product in het Fairtrade assortiment is de banaan. In november 1996 werden de eerste Max Havelaar bananen verkocht, opnieuw was Nederland pionier. Agrofair, importeur van fruit, had de -voor die tijd- complexe operatie opgezet met steun van ontwikkelingsorganisatie Solidaridad. De bananensector is heel anders georganiseerd dan de koffiesector. Vooral het scheepsvervoer over lange afstanden van vers fruit bleek niet eenvoudig. Je moet wel meteen een flinke hoeveelheid kunnen verschepen én snel verkopen!
1996-2021. Dit jaar werd het 25-jarig bestaan van Fairtrade bananen gevierd. Er zijn nu 147 gecertificeerde boerencoöperaties en plantages in 16 landen waar 22.000 boeren en arbeiders direct van profiteren. De meeste bananen voor de international handel worden in Latijns Amerika geteeld. Eén van de arbeiders is Remy Jean in de Dominicaanse Republiek. Hij werkt op een plantage waar de Fairtrade premie gebruikt wordt voor medische zorg en onderwijs. Dat geeft Remy meer rust in zijn leven, aangezien hij vader is van vier kinderen. Die kunnen rekenen op medische zorg als dat nodig is. De kinderen hebben ook schooluniformen en rugzakken gekregen. Eén van de producenten is Elisandre in Peru. Op de coöperatie waar hij lid van is wordt de premie geïnvesteerd in irrigatie om de watervoorziening bij de productie te regelen. Dit is nu extra belangrijk vanwege de klimaatverandering.
Plus, Coop en een aantal andere supermarkten verkopen alleen nog maar Fairtrade bananen. Bij Albert Heijn is het marktaandeel 15%, bij Jumbo, Lidl en Aldi 10%. In sommige andere landen is dit nog veel beter: bijvoorbeeld in Engeland ligt het aandeel rond de 30% van de nationale markt.
Om een banaan te mogen verkopen met het keurmerk Fairtrade moet een handelaar een minimumprijs betalen aan producenten, plus een fairtrade premie. Die wordt bij bananen per doos van 18 kg uitbetaald aan de coöperaties en plantages. De boeren en arbeiders beslissen democratisch hoe de premie wordt geïnvesteerd, bijvoorbeeld in het verbeteren van productie-technieken, medische zorg of onderwijs.
Als alle Gouwenaars voortaan kiezen voor Fairtrade bananen zullen nog veel meer bananenproducenten hun leven kunnen verbeteren!